Pırlanta Rehberi - Roberto Bene pırlanta
Pırlanta hakkında bilgi toplamak da herhangi bir konu ile ilgili araştırma yaparken ki gibi, bilmediğiniz terimleri çıkartır karşınıza. Daha fazlasını bilmek için yaptığınız araştırmada, daha da fazla bilmediğiniz şeyle karşılaşırsınız. Bizde size bu konuda yardımcı olması amacıyla bir pırlanta rehberi hazırladık. İşte size pırlanta ile ilgili bazı bilmediğiniz pırlanta terimleri ve anlamları:
Abrezyon : Pırlantanın tıraşlı yüzeylerinin birleştiği noktalar boyunca görülen ve keskin yüzey kenarlarından ziyade beyaz pürüzler oluşturan ince yarıklardır.
Asscher Kesim : Pırlanta zümrüt kesiminin kare şekli gibidir. Amsterdamlı bir Pırlanta kesicisi olan Asccher tarafından 1900 yılların başında icat edilmiştir.
Baget Kesim : Köşeli uzun mücevher taşı kesimidir. Bir ucundan sivriltilmiş olabilir.
Berraklık : Pırlantanın kusursuz dereceden mükemmel dereceye kadar sahip olduğu göreli konumudur. Pırlantanın berraklık dereceleri FL - IF aralığından mükemmele dereceye kadar değişmektedir.
Bezel : Taç üzerindeki tıraşlı yüzey ya da Pırlantanın kemerinin üzerindeki üst kısmıdır.
Bombe : Pırlantanın kemerinin altında yer alan kısmıdır.
Bort : Sanayide kullanılan türden Pırlantalardır. Bunlardan mücevher yapılmaz.
Budak : Tıraşlanmış Pırlantanın yüzeyine kadar ulaşan dahili bir Pırlanta kristalidir.
Bulut : Süt renginde ya da bulutsu bir görünüme yol açan ince ve beyaz inklüzyonlar grubudur.
Çatlak : Bir Pırlanta kusurudur.
Çukur : Genellikle beyaz bir noktayı andıran küçük açıklık.
Dahlia Kesim : Düz uçlara sahip oval şekildeki Pırlantalardır. Taç üzerinde 37 yüz ve bombede de 14 yüz olmak üzere toplam 51 tıraşlı yüzden oluşur. Antwerpli Pırlanta kesicisi Gabi Tolkowssky tarafından De Beers için 90'lı yıllarda icat edilmiştir.
Damar : Genelde çok küçük noktalarla beraber bulunan yapısal Pırlanta bozukluğuna bağlı kristalleşmeden kaynaklanan küçük alanlardır.
Derinlik : Pırlantanın kuletinden tıraşlı üst yüzeyine kadar ölçülen yüksekliğidir. Derinlik yüzdesi, Pırlantanın yüksekliğinin genişliğine oranlanarak belirtilmiş olduğu (yükseklik değeri, genişlik değeri) onay belgelerinde liste halinde verilir. Çok sığ ya da çok derin olan Pırlantalarda, ışık saçılımı tıraşlı üst yüzeyden değil kenarlardan ya da alt yüzeyden gerçekleşir.
Doğal Pırlanta : Kesme işlemine rağmen Pırlanta içinde kalmayı başarmış Pırlantanın ham kısmı.
Ekstra Yüzlü Pırlanta : Simetri göz önünde bulundurulmadan ve kesme stiline için gerekli olmayan "sahte" yüzlü pırlantalardır.
Eski Avrupai Kesim : Yuvarlak parlak kesimli Pırlantalara benzeyen, ancak çok küçük bir tıraşlı üst yüzeye ve ağır bir taca sahip eski yuvarlak kesimli Pırlantalardır.
Fantezi : Yuvarlak biçimli olmayan (örneğin; prenses, zümrüt, oval biçimli Pırlantalar vs) ve/veya açık sarı ya da kahverengi renkten farklı çekici ve doğal bir renge sahip Pırlantalardır.
Floresan : En çok bilinen haliyle yüksek ultraviyole bir aydınlatmanın yapıldığı koşullarda Pırlantanın mavimsi ışık saçmasıdır.
Floresan Derecesi : Sıfır, belli belirsiz, hafif, orta ve kuvvetli mavi renk. Kuvvetli mavi renkte Floresan parlama, eğer güçlüyse pırlantanın gün ışında süt renginde görünmesine neden olabilir.
Gül Kesimi : Pırlantaların tabanları düz ve üst tıraşlı yüzeyleri ise uç noktalarına kadar kesilen bir taş kesim yöntemidir. Normalde 17. yüzyılla birlikte ortaya çıkan antik mücevherlerde rastlanılsa da son birkaç yıl içinde yeniden gündeme gelmişlerdir.İşlemden
Geçirilmiş Pırlanta : Fantezi renk işlemi: genellikle kontrollü ısıtma uygulanılarak yapılan (tavlama) ve yapay bir tür ışıma ile Pırlantaya bir gövde rengi kazandırılması işlemidir. Pırlantalarda uygulanabilen diğer işlemleme yöntemleri şunlardır: kaplama, kırık doldurma, lazerler lekelerin renklerinin açılması, HPHT yüksek basınçlı ve yüksek sıcaklıkta beyazlatma işlemi, elektromanyetik iletim beyazlatma.
İç Dişleme : Düzensiz kristal büyümesinin dâhili gösterimidir. Belli belirsiz çizgiler ya da damarlar şeklinde süt renginde görünebildikleri gibi tutucu ya da yansıtıcı olabilirler.
İğne : Kristal içinde ince bir çubuğa benzeyen uzun ince şekil.
İkiz Tutam : Kristal yapı bozukluğu nedeniyle oluşmuş bulutsu alandır; genellikle ikiz düzlemler biçimindedir.
İnklüzyon : Pırlantanın benzersiz "doğum lekesi" olan Pırlanta içindeki bir tür kusurdur. İnklüzyonların 10'luk loupe ölçeğinde Pırlantanın berraklık derecesine göre belirlenirler. İki Pırlantanın, inklüzyon konumları, ölçüleri ve renkleri aynı olamaz.
Kalp Biçimli Pırlanta : Fantezi Pırlanta kesiminin farklı bir çeşididir. Bilenen Valentin'in Günü şeklini çağrıştırır.
Kalpler ve Oklar : 58 yüzü olan kusursuz bir biçimde kesilmiş yuvarlak ve parlak bir Pırlantadır. Özel bir aydınlatma altında H&A Pırlantası, kalp şekillerini ve aynı büyüklükteki ok biçimli yıldızlara benzer bir görüntü oluşturur.
Karat : 200 miligrama eşit olan metrik karat Pırlantaları ve diğer değerli taşlar için kullanılan standart ağırlık birimidir.
Karat Yayılımı : İdeal kesimli bir değerli taşın ağırlığı ile aynı dış boyutlara (kemer çevresi uzunluğuna) sahip ama daha düşük kalitede kesilmiş bir diğer değerli taşın ağırlığı arasındaki farktır. Genellikle kısa ve bodur bir şekle sahip ve bu nedenle de olduğundan daha büyük görünen Pırlantaların tam değerinin belirlenmesinde kullanılır.
Karbon Lekeleri : Bir Pırlanta içindeki belli inklüzyonların görünümünü tanımlamakta kullanılan bir terimdir.
Karışık Kesim : Pırlanta tacının ya da bombesinin genellikle parlak kesimde olduğu gibi kesildiği ve diğer parçaların ise yonga kesimi olduğu bir kesim yöntemidir.
Kavite : Pırlanta içinde derin ya da büyük açıklıklar oluşturan inklüzyonlardır.
Kemer : Pırlantanın çevresini boydan boya saran Pırlantanın dış kenarı ya da en geniş kısmıdır.
Kertik : Kemerin ya da tıraşlı bir yüzeyin yakınlarında bulunan bir çentiktir.
Kirli Pırlanta : Pırlantanın dış yüzeyi üzerindeki yüzey kusurlarıdır.
Kulet : Pırlantanın alt ucundaki tıraşlı yüzeydir. Bazı Pırlantalarda kulet yerine sadece bir nokta bulunur. Pırlantalardaki kuletler, küçük ya da büyük, düz yüzeylere sahiptirler. Kuletler, Pırlantanın yongalara ayrılmasını önleyebilseler de orta ve büyük ölçülü Pırlantalarda çok tercih edilmezler. Orta ya da büyük kuletli Pırlantalar, yukardan tıraşlı üst yüzeyleri üzerinden bakıldıklarında alt kısımlarında bir delik varmış gibi görünürler.
Lazer Matkap Deliği : Bir inklüzyonu çıkarmak için lazer tarafından açılmış olan ve Pırlantanın o yüzeyi üzerinde görülebilen bir deliktir. Yüzeydeki açıklık bir çukura benzerken, deliğin kendisi ise genellikle bir iğne görünümündedir.
Lazer Tanımlaması : Pırlantanın tanımlanması için dış yüzeyi üzerine lazer kullanılarak kazınan kod ya da tanım numarasıdır. Tıraşlanarak çıkarılabilmektedir.
Markuez Kesim : Parlak kesimin değişik bir tipi olup eliptik bir bot görünümündedir ve her iki ucuna doğru sivrilmektedir. Navette gibi eski değerlendirme yöntemlerinde tanımlanır.
Melee : Genellikle 1.1 ct'lik ve 0.20 karatın altındaki küçük Pırlantalardır.Nehir : Nehir= D ve E = beyaz olmak üzere Pırlantanın rengini tanımlamada nadiren kullanılan bir terimdir. Nehir + ile D arasındaki renkler sıra dışı beyaz renkli Pırlantalara aittir.
Nokta : 1 nokta, bir karatın 100'de biridir.
Off Make : Son derece orantısız bir Pırlantadır.
Onay Belgesi : Pırlanta karakteristiklerini tanımlandığı ve bir değerli taş bilimi enstitüsü (örneğin; HRD, IGI, GIA) tarafından çıkarılan birçok yapraktan oluşan bir dokümandır.
Oval Kesim : Tıraşlı yüzeyleri oval şekle sahip olacak biçimde kesilmiş Pırlantalardır.
Papyon : Bazı fantezi şekillerin içinde, Pırlantanın alt yüzeyinden ışıklar tarafından oluşturulmuş gölgenin yarattığı etkidir.
Parlak Kesim : En yaygın olan kesim biçimidir; 57 ya da 58 tıraşlı yüzey oluşturulur.
Pembe pırlanta: Nadir görülen doğal süslü kırmızımsı renk. Işınım metoduyla işlenen Pırlantalar (doğal olmayan Pırlantalar) pembenin değişik tonlarına sahip olabilirler.
Pendelok kesim : İnci biçimli parlak bir Pırlanta kesim metodudur.
Perdah : Pırlanta kesicisinin Pırlantayı biçimlendirirken ortaya koyduğu hüner içindeki nitelikleri tanımlarlar. Bunun içinde, Pırlantanın doğal özellikleri dışında görünümü ile ilgili her türlü niteliği de bulunur.
Perdah İşareti : Aşırı ısı (ayrıca yanık lekesi ya da yanık yüz olarak da adlandırılır) yapısal bozukluklardan kaynaklı tıraşlanmış pürüzlü yüzeylerin oluşturduğu bulutsu yüzey oluşumlarıdır.
Pırlantanın Oranı : Pırlantanın uzunluğunun genişliğine oranıdır. Sadece fantezi şekilli Pırlantaların profilini çıkartmakta kullanılır. Yuvarlak Pırlantalara uygulanmaz.
Premier : Güçlü bir Floresan ışıma ile maskelenmiş sarıya çalan bir gövde rengine sahip pırlantalardır. Bu Pırlantalar gerçekte olduklarından daha beyaz gibi görünebilseler de gün ışığında ya da Floresan ışımada yağ renginde ya da loş bir renkte ya da süt rengindedirler. Fiyatları görece daha düşüktür.
Prenses Kesim : Normalde alt yüzü tıraşlı olan kare biçiminde pırlantalardır. Parlak kesimli Pırlantalardan tek farkı kare prizma biçimindeki gövdesidir.
Radyan Kesim : Köşeleri kesilip çıkarılmış bir kare ya da dikdörtgeni andıran parlak kesimli ve fantezi şekilli bir Pırlanta türüdür.
Sakalcık : Pırlantanın içine doğru uzanan ince ve çok sayıda saç kılına benzer bölümlerdir.Sekiz kesimi : Genellikle tam parlaklığa sahip bir Pırlantadan daha az yüze sahip (17 - 18) son derece küçük Pırlantalarla sınırlı olup "tek kesim" olarak da adlandırılır. Bunların bir çoğunun kesimi Uzak Doğu ülkelerinde yapılır ve masrafları en alt seviyeye çekmede kullanılırlar.
Sertlik : Mineralin düz bir yüzey üzerinde çizilmeye karşı gösterdiği dirençtir. Mohs ölçünde 1 den 10'a kadar olan sertlik dereceleri ile gösterilir.
Simetri : Yüzeylerdeki hiza bozuklukları ya da uç noktaları tam olarak kemerin üzerine gelmemiş yüzeyler gibi pırlantaların simetrilerindeki ufak çaplı oynamalardır. Pırlanta kesiminin kalitesi, ideal, mükemmel, Çok İyi, İyi, orta ya da zayıf derecelerinden herhangi biri ile belirtilir.
Şeffaf Göz : İlmiksiz ve çıplak gözle görünebilecek hiçbir inklüzyon içermeyen Pırlantalardır.
Tabla : Pırlantanın en üstünde yer alan düz yüzeyidir. Kesilmiş Pırlantanın en geniş yüzeyi tablasıdır.
Tabla Yüzdesi : Pırlantanın tabla yüzeyinin çapının Pırlantanın tüm çapına oranını temsil eden değerdir. %60'lık tabla oranına sahip bir Pırlantanın tablası, onun profil genişliğinin %60'ı kadardır.
Taç : Taşın kemerinin üzerinde yer alan kısmıdır.
Taç Açısı : Pırlantanın tıraşlı bezel yüzeyinin (ya da yakut kesimlerinde eşmerkezli tıraşlı yüzeylerin oluşturduğu kemerde) kemer düzlemini kestiği açıdır.
Tek Kesim : Tam kesimli 57 ya da 58 yüzlü parlak ve yuvarlak Pırlantalardan sadece 16 ya da 17 yüze sahip olan çok küçük yuvarlak pırlantalardır. En çok Pave mücevherlerinde görülür.
Tıraş Çizgileri : Tıraşlama işleminden arta kalan küçük çizgilerdir. Kristal yapı bozukluklarından kaynaklı tek bir yüzeye hapsolmuş ince paralel çizgiler olarak ya da kazınan yüzey içindeki düzensizliklerden kaynaklı birbirine paralel parlak yivler biçimde görülürler.
Tıraşlanmış Yüzlü Kemer : Bazı Pırlanta kesiciler, maksimum seviyede yansıma elde etmek için ayrıca Pırlantanın kemerini de tıraşlarlar. Yuvarlak pırlantalar da Pırlantanın kemeri 32 yüze bölünür.
Tıraşlı Üst Yüzey : Pırlantaların düz ve tıraşlı yüzleridir.
Ton : Pırlantanın, renksiz ila siyah renk aralığındaki konumuna verilen addır.
Tüy : Pırlantanın yarılması ya da parçalara ayrılmasından kaynaklanan ve genellikle beyaz bir tüy görünümünde olan açıklıklar arasındaki ayrılma çizgileridir.
Üst Wesselton : F ve G aralığındaki Pırlanta renklerine verilen addır. F rengine bazıları tarafından Üst Wesseton+ adı verilmektedir.
Van Graff : CZ ile takviye edilmiş Yttrium Oksitten yapılma yapay bir Pırlanta olup bu Pırlantanın Mohs sertlik ölçeğindeki sertlik değeri: 8.7'dir.
Wesselton : Beyaz Pırlanta çıkarılan Pırlanta maden ocağının orijinal ismidir. Günümüzde Pırlantaların rengi için nadiren kullanılmaktadır. Wesselton H renk sınıfına karşılık gelir. Üst Wesselton ise F ve G renk aralıklarına karşılık gelir. Kimilerince F renk Pırlantalar Üst Wesselton+ olarak adlandırılmaktadır.
Yakut Kesimi : Genellikle dikdörtgen biçimlere ve kesik köşelere sahip yonga kesimli Pırlantalardır. Yakut Pırlantasının ideal uzunluk - genişlik oranı 1.5 ila 1.7 arasındadır.
Yanık : Sıklıkla ince kökleri olan tüylerle birlikte görülen ve yüzeydeki ufalanmaları içeren bir inklüzyondur.
Yarılma : Keskin bir darbenin etkisinde, Pırlanta gibi içinde kristalin mineraller bulunduran taşların belli düzlemler boyunca ya da bunlara paralel olarak bir ya da birden çok doğrultuda yarılma eğilimidir. Yarılma, Pırlanta kesicilerinin kesme işlemin hazırlık olarak ham Pırlantaları kesmekte kullandıkları metotlardan biridir. Testere ağızlı bıçak kullanımı ise bir diğer metottur.
Yaygın kesim : Genişçe bir tıraşlı üst yüzeyleri ve ince taçları olan pırlanta kesimidir.
Yeşil Pırlanta : Kireç beyazından koyu yeşil renge kadar nadir bulunan doğal bir fantezi pırlanta türüdür.
Yonga : Pırlantanın aşınması normal ömrü içindeki yıpranması ya da kesilmesi sonucu kaybetmiş olduğu ufak parçasıdır.
Yonga Kesim : Eş merkezli üç sıra tıraşlı yüzeyin tıraşlı üst yüzey üzerinde ve eşmerkezli üç sıranın da kulet üzerinde olduğu üç değişik yüzey ayarlamasından ibarettir.
Yuvarlak Kesim : Genellikle 58 yüz içeren ve en çok görülen kesim şeklidir. Bu şekilde kesilen Pırlantalar ışığın en etkili bir biçimde parlamaya yol açmasından dolayı, ayrıca en parlak Pırlantalar olup Pırlantaya "parlak" adını verirler.
Yüzey Dişleme : Yüzeylerde yapısal bozukluklardan ileri gelen görüntülerdir. Pırlanta yüzlerinin birleştikleri yerlerde görünmen belli belirsiz çizgiler ya da genellikle yüzey birleşmelerinin karşısında beliren dişli ya da girintili çıkıntılı yüzeysel oluşumlardır.